Ciekawostki o polskiej choince

Choinka to nie tylko piękna bożonarodzeniowa dekoracja, ze świątecznym drzewkiem związana jest bogata historia, tradycja oraz symbolika. W polskiej kulturze gwiazdkowej zajmuje miejsce szczególne. Dziś nikt nie wyobraża sobie bez niej Świąt!. W naszych domach pojawiła się na przełomie XVIII i XIX wieku, a przywędrowała do nas z Niemiec.

Tradycja ubierania choinki ma w Polsce ciekawą i barwną historię. Drzewko świąteczne to dziś często najważniejsza dekoracja gwiazdkowa w naszym domu, która w okresie bożonarodzeniowym cieszy i wzbudza dużo miłych emocji, a także przyjemnych wspomnień.

Polską choinkę poprzedzał praktykowany od wieków na Słowiańszczyźnie zwyczaj dekorowania w zimowym czasie własnych domów zielonymi gałązkami. Przed świątecznym drzewkiem w polskich domach królowała podłaźniczka (zwana też jutką, wiechą, sadkiem). Była to najczęściej gałąź sosny, jodły lub świerka. Wisiała nad oknem, drzwiami lub stołem. Przystrajano ją naturalnymi darami oraz łakociami np. orzechami, rajskimi jabłuszkami i piernikami a później także własnoręcznie wykonanymi ozdobami z bibuły, kolorowych papierów, piórek, kłosów zbóż, słomy, opłatków. W wigilijny wieczór pojawiały się na niej świeczki. Wierzono, że zielone gałązki są nie tylko piękną ozdobą, ale zapewniają także dobrobyt i pomyślność. Uważano, iż podłaźniczka chroni dom przez złymi mocami oraz urokami.

Zwyczaj składania pod choinką prezentów pojawił się na przełomie XIX i XX wieku. Upowszechnił się u nas jednak nieco później.

W Polsce choinka nazywana jest również wigilijnym drzewkiem lub drzewkiem bożonarodzeniowym. Zielone gałązki od wieków oznaczają życie, odradzanie się oraz nadzieję. Choinka to także symbol Drzewa Życia. Według niektórych badaczy jest odwołaniem do problematyki poznania dobra i zła. Uznawana jest za odwzorowanie drzewa rajskiego. Według tej interpretacji bombki lub jabłka przypominają biblijne owoce z historii o Adamie i Ewie, a łańcuch nawiązuje do grzechu, kuszenia przez węża. Gwiazdka na wierzchołku symbolizuje natomiast gwiazdę betlejemską. Świeczki lub światełka to symbol życia.

Pierwsze lampki choinkowe wymyślono w Stanach Zjednoczonych w 1882 roku. Światełka w Polsce pojawiły się na przełomie XIX i XX wieku. Znane był pod nazwą „elektryczne świece na choinkę”. Pierwsze drzewko udekorowane takimi lampkami pojawiło się w polskim domu na Śląsku. Później zwyczaj ten upowszechnił się.

Anna Górecka-Pindor